کژپشتی یا انحراف جانبی ستون فقرات ممکن است در ابتدا خود را نشان ندهد و فقط در سنین یا تحت شرایط خاصی بروز دهد. با این وجود آشنایی با این بیماری و معاینه زود هنگام می تواند از آسیب های بعدی بکاهد. در این مقاله همراه شما خواهیم بود با آشنایی با کژپشتی و آزمون بررسی آن در خانه یا مدرسه.
آشنایی با کژپشتی
کژپشتی به انحراف جانبی ستون فقرات گفته می‌شود که در سنین و جنسیت خاصی بروز می‌دهد و بیمار را درمانده می‌کند. بیماری کژپشتی در گذشته لاعلاج بوده ولی امروزه در صورت تشخیص به موقع و مراقبت ویژه قابل کنترل و درمان می‌باشد.
کژپشتی بیشتر در دختران و در سنین بلوغ یعنی سنین مدرسه خود را نشان می‌دهد و از آنجایی که در این سنین شرایط لباس پوشیدن و استحمام افراد نوجوان تغییر می‌کند، ستون فقرات آنها نیز کمتر رویت می‌شود.
در وضعیت پوشیده هم باید آنقدر کژپشتی پیشرفته باشد که خود را بصورت بالا پایینی شانه‌ها و برجستگی غیر قرینه پشتی نشان دهد که در این شرایط بیمار معمولا در دوره طلایی درمان است.
باید با مکانیسمی همواره این انحراف ستون فقرات را در سنین 10 تا ۱۸ سال بررسی کرد. این پیگیری باید در مدارس توسط معلمان ورزشی و در منازل توسط والدین انجام شود و البته پیش زمینه این کار آموزش همگانی است.
بخشی از این درمان در شرایط مقتضی به زمان می‌باشد ولی قسمت بزرگی از درمان با تعامل همکاران توانبخشی و ارتوپدی رقم می‌خورد.
متاسفانه درمان‌های غیر علمی زیادی در بین کادر درمانی دیده می‌شود که آن زمان طلایی درمان را از بین می‌برند و بیمار در مراحل آخر به جراح ستون فقرات خوب ارجاع داده می‌شود.
شایعترین نوع کژپشتی در چه سنی رخ می‌دهد؟
شایعترین نوع کژپشتی در سن زیر ۲۰ سال رخ می‌دهد. نقطه مقابل آن کژپشتی مادرزادی است که در هفته ششم جنینی رخ می‌دهد و تمایز مهره‌ها در ستون فقرات را مخدوش می‌کند و علت آن محیطی بوده و ارثی نمی‌باشد.
در کژپشتی جمعی از علل با هم در ایجاد این کجی ستون فقرات نقش دارند. مثلا وراثت در ده درصد موارد دخالت دارد و معمولا در دخترانی که در سنین رشد بوده و گاها افرادی که شلی رباطی، مفصلی دارند شایعتر است.
چند درصد از بیماران پس از جراحی بهبودی بدست می‌آورند؟
مطالعات اخیر نشان می‌دهد که درصد بالایی (بالای ۸۰ درصد) از بیمارانی که روند درمان را درست طی کرده باشند با جراحی، بهبودی متوسط یا کامل پیدا می‌کنند.
از میان روشهای جراحی، دریچه برداری بهتر از خارج سازی کامل کیست جواب می‌دهد و احتمال صدمه عصبی نیز کمتر است.
کژپشتی در مدارس اصفهان
غربالگری در مدارس، یکی از طرح‌های بهداشتی است که امروزه در خیلی از کشورهای پیشرفته انجام می‌شود. در کشور ما این غربالگری بعضا در مدارس بزرگ توسط کادر بهداشتی و گاها تربیت بدنی انجام می‌شود ولی گاها خروجی این اقدام مهم، باز به نتیجه درمانی صحیح نمی‌رسد.
بهمین خاطر در اکثر مواقع بیماران توسط خانواده در کمال بهت و استرس و در حالات پیشرفته این بیماری به پزشک مراجعه می‌کنند.
میزان شیوع کژپشتی در مدارس
میزان شیوع کژپشتی در مدارس مربوط به آمریکا 2 تا3 درصد گزارش شده ولی برای این آمار در ایران مطالعه وسیع و علمی‌انجام نشده است.
در طرح بزرگی که بین گروه ارتوپدی شاخه ستون فقرات دانشگاه علوم پزشکی اصفهان و آموزش پروش نواحی ۶ گانه در سال ۱۳۹۳ انجام شد، بیشتر از سه هزار دانش آموز بالای ده سال توسط دو گروه پزشکی مرد و زن در مدارس غربالگری و معاینه شدند و خروجی در بیمارستان الزهرا در سطح فوق تخصصی بررسی تکمیلی و آنالیز شد. شیوع کژپشتی ناشناخته در مدارس اصفهان یک درصد می‌باشد که این آمار قابل تعمیم به ایران هم می‌باشد.
روشهای بررسی کژپشتی در سنین مدرسه
![\"گوژپشتی\"](\"https://www.drabdollahhadi.com/wp-content/uploads/2021/09/گوژپشتی.jpg\")
روشهای متعددی برای بررسی کجی ستون فقرات و کژپشتی در سنین مدرسه مطرح است. یکی از بهترین روشهای این بررسی، تست ادامز می‌باشد که هر فرد غیر پزشک هم توانایی انجام این آزمایش را دارد.
در این تست نوجوان از کمر خم می‌شود (زانو‌ها نباید خم شوند) دستها و سر هم باید رها باشند. فرد معاینه کننده از پشت سر در حالت نشسته به راستای ستون فقرات نگاه می‌کند و به هرگونه غیر قرینگی یا برجستگی توجه می‌کند.
حساسیت این تست از روشهای دیگر بررسی مثل اسکولیومتر بیشتر است. در صورت احساس یک عدم توازن یا برجستگی دنده ای یا کمری، قدم بعدی مراجعه یا ارجاع بیمار به یک پزشک ستون فقرات اگاه می‌باشد و پس از تایید مشکل، دستور رادیوگرافی تمام قد ستون فقرات در حالت ایستاده داده می‌شود.
رادیولوژی ستون فقرات جهت بررسی ستون فقرات چگونه انجام می‌شود؟
رادیولوژی باید در یک مرکز مناسب با کادر تصویر برداری مناسب انجام شود تا نتیجه کار بصورت یک تصویر مناسب جهت محاسبه زاویه قوس ستون فقرات درآید.
تفسیر این زاویه کجی با در نظرگیری سن بیمار و شرایط بلوغ فرد خواهد بود در زوایای زیر بیست درجه به شرط احراز استعداد رشد، درمان اغلب توانبخشی است و بعد از ۴۰ الی ۴۵ درجه نیز عمل جراحی خواهد بود و در زوایای بین بیست تا ۴۰ درجه، بستن کمربند خاصی توصیه می‌شود.
با یادگیری این تست ساده، والدین و معلمان تربیتی و پزشکان عمومی‌خط مقدم غربالگری کژپشتی در سنین بلوغ می‌شوند تا تشخیص این بیماری به تاخیر نیافتد.
سخن پایانی
آموزش‌های غربالگری صحیح کژپشتی در شهرها و مدارس کشوری باید جدی گرفته شود و همزمان خانواده نیز باید در این غربالگری سهیم شود تا از اعمال جراحی‌های سنگین مربوطه و تبعات روحی جسمی‌این بیماری خفته در نوجوانان پیشگیری شود.
