اسکولیوز (کژ پشتی)

اسکولیوز (کژ پشتی)

تعریف: به انحراف جانبی ستون فقرات در نمای دید از پشت کژ پشتی می گویند.

این انحراف می تواند به شکل C یا S باشد. این انحراف در هر سنی دیده می شود ولی آنچه مهم است تشخیص کژ پشتی در سنین قبل یا حین بلوغ(سنین رشد) است. در صورت تشخیص در این سنین امکان مهار پیشرفت یا به ندرت امکان اصلاح آن وجود دارد.

علت های بیماری: کژ پشتی به علل متفاوتی می تواند رخ دهد از جمله می‌توان به علل مشکلات عصبی عضلانی و CP و موارد مادر زادی و … اشاره کرد. ولی شایعترین علت این بیماری ،کژ پشتی با علت ناشناخته است(85% موارد) که در بدو تولد و بعد هم تا مدتی بدون علامت هستند و تدریجاً انحراف شروع می شود. ادامه این نوشتار بر اساس کژ پشتی با علت ناشناخته نگاشته می شود.

فاکتورهای متعددی در ایجاد این بیماری دخالت دارند ولی یک رابطه قاطع مطرح نمی باشد به عنوان مثال ژنتیک، فشارهای بیومکانیک، مشکلات عصبی، هورمونی و بافت نرم بیمار می تواند دخالت داشته باشد. در موضوع ژنتیک، احتمال ابتلای فرزند بیمار به کژ پشتی در آینده 11% می باشد.

تقسیم بندی: کژ پشتی با علت ناشناخته، رفتاری نسبتاً شناخته شده ای دارد و در کل به 4 گروه ا لف) کژ پشتی دوران کودکی (تا3 سال)، ب) دوران نونهالی (9-4 سال)، ج) دوران نوجوانی (18-10 سال) و د) بالغین است. کژ پشتی دوران نوجوانی شایعترین حالت ایجادی این بیماری است (80% موارد) تقسیم بندی می شود. در دختران 10 بار شایعتر از پسران است و احتمال نیاز به مداخله درمانی در دختران 8 برابر پسران است.

شیوع: طبق آمارهای غربی 3-2% جامعه انحراف ستونی بیشتر از 10 درجه دارند ولی طبق آماری که نویسنده و همکاران در بالاترین حجم نمونه ای (بیشتر از 3000 نفر) از مدارس اصفهان بعمل آورده است این شیوع در حدود 1% از جامعه مدرسه ای است.

علایم: کژ پشتی با علت ناشناخته، معمولاً در بررسی های مراکز تحصیلی و یا پزشکی ( در زوایای کم یا زیاد) و یا خانواده(در زوایای پیشرفته) تشخیص داده می شود و درد معمولاً وجود ندارد یا خیلی آزار دهنده نیست. از دیگر علائم هشدار دهنده که به نفع این انحراف است هم سطح نبودن شانه ها، برجستگی یکطرفه دنده ها، شکل ظا هری ناجور کمر، بالاتنه کج و بعضاً کوتاهی ظاهری یک اندام می تواند باشد.

تنها با تست Adams (بیمار در حالت خمیده و معاینه کننده از پشت سر بیمار به ستون نگاه می کند) است که زوایای اندک را می توان تشخیص داد و در صورت عدم تشخیص، این انحراف در سنین رشد پیشرفت می کند و شکل ناهنجاری را ایجاد می کند.

غربالگری: در اکثریت کشورهای پیشرفته این موضوع در مدارس مورد بررسی گروهی قرار می گیرد .در ایرا ن هم به همت آموزش و پرورش البته در بعضی شهرها و تازه آنهم در بعضی نواحی شهری این معاینات انجام می شود که در کل جامع و مکفی نمی باشد.

درمان: نحوة برخورد درمانی به 2 موضوع مهم ارتباط دارد.

الف) شدت انحراف 

ب) مرحله رشدی

و بلوغ بیمار. هرچه زاویه کجی بیشتر و سالهای باقی مانده رشد بیشتر، احتمال پیشرفت انحراف بیشتر و نیاز به مداخله جدی تر می باشد. در کل 3 درمان

الف) تحت نظر گیری

ب) کمربند طبی مخصوص (در زوایای 45-30 درجه )

و ج) جراحی (در زوایای بالای 50-45 درجه) مطرح است.

هنر بریس در کژ پشتی یک هنر عدم پیشرفت است و  قابلیت اصلاح و درمان قطعی ندارد.

دکتر عبداله هادی

فوق تخصص جراحی اسکولیوز، کیفوز (کژپشتی، گوژپشتی)