قوز کمر یا کیفوز چیست؟

آیا شما هم از درد و ناراحتی در ناحیه کمر رنج می برید؟ آیا به دنبال راهکارهایی برای پیشگیری و درمان قوز کمر هستید؟

در این مقاله، قصد داریم به بررسی علل، علائم و درمان قوز کمر بپردازیم و راهکارهایی برای پیشگیری و بهبود این اختلال به شما معرفی کنیم.

قوز کمر چیست

قوز کمر یا کیفوز (Kyphosis) یک ناهنجای است که منجر به ایجاد خمیدگی در قسمت پشتی ستون فقرات می شود. در واقع، در این ناهنجاری، ستون فقرات به شکل یک قوز بزرگ دیده می شود و به جلو خم می شود که نوع شدید آن ممکن است باعث شکستگی ستون فقرات شود.

قوز کمر معمولا به دو صورت اتفاق می‌افتد: قوز کمری خفیف که در آن شیب خمیدگی کمتر از ۴۰ درجه است و قوز کمری شدید که در آن شیب خمیدگی بیش از ۴۰ درجه است.

این ناهنجاری معمولا به دلیل علل مختلفی مانند اختلالات جایگاه ستون فقرات، ضعف عضلات پشتی، آسیب به ستون فقرات، ناهنجاری های مزمن و یا اختلالات دوران جنینی ایجاد می شود.

درمان قوز کمری به وسیله تمرینات فیزیوتراپی، استفاده از قوزبند های طبی و در موارد شدیدتر، عمل جراحی انجام می شود. بهتر است برای درمان این ناهنجاری، به پزشک متخصص مراجعه کنید.

حالت ستون فقرات در قوز کمری

حالت طبیعی ستون فقرات، وقتی که افراد ایستاده و بی حرکت هستند، دارای سه منحنی طبیعی است که به عنوان منحنی های آنتروپوز (پشت) در بخش گردنی و کمری و یک منحنی کیفوتیک (جلو) در بخش انتصابی (قسمت جلویی بین گردن و کمر) قرار دارند.

در حالت طبیعی، منحنی های آنتروپوز در بخش گردنی و بخش کمری به صورت باز (به سمت جلو) خمیده شده اند. این منحنی‌ها به عنوان منحنی های لوردوز کنونیس نیز شناخته می شوند.

اما در حالت ناهنجاری قوز کمر (کیفوز)، قسمت کمری ستون فقرات به شدت به سمت جلو خمیده می شود که باعث ایجاد یک برآمدگی بیش از حد در منطقه کمر می شود که در اصطلاح به آن “قوز” گفته می شود.

در حالت قوز کمر، توازن بین منحنی های طبیعی ستون فقرات به طور نامناسب تغییر کرده است. که می تواند به علت ضعف عضلات پشتی، مشکلات استخوانی، ناهنجاری های دوران جنینی یا شرایط دیگری رخ دهد.

انواع قوز کمر

ناهنجاری کیفوز به دو نوع اصلی تقسیم می شود:

• ناهنجاری قوز کمر خفیف یا کم خطر: در این حالت، قوز در ناحیه کمر کمتر از ۲۰ درجه است و عمدتاً به دلیل مشکلات عضلانی و استخوانی ایجاد می شود. این نوع ناهنجاری عمدتاً با کمک تمرینات و فیزیوتراپی مرتفع می شود.
• ناهنجاری قوز کمر شدید یا خطرناک: در این حالت، قوز در ناحیه کمر بیشتر از ۴۰ درجه است و باعث فشار بر روی دیسک های بین استخوان‌ها می شود که ممکن است باعث درد و مشکلات عصبی شود. این نوع ناهنجاری ممکن است به دلیل مشکلات استخوانی و اسکلتی ایجاد شود که با تمرینات ورزشی و فیزیوتراپی بهبود حاصل نمی شود و برای درمان باید جراحی صورت بگیرد.

در هر صورت، توصیه می کنیم اگر دارای این ناهنجاری هستید به متخصص مراجعه کنید تا نوع ناهنجاری شما تشخیص داده شود و درمان مناسب را برای شما تعیین کند.

علل ایجاد کیفوز

عوامل مختلفی می توانند باعث ایجاد ناهنجاری قوز کمر یا کیفوز شوند. وقتی عضلات پشتی ضعیف هستند، نمی توانند به طور کافی از ستون فقرات پشتیبانی انجام دهند و به خوبی کنترل تعادل را حفظ نمی کنند که می تواند منجر به انحراف ستون فقرات و  قوز کمر شود.

برخی مشکلات استخوانی مانند اسکولیوز، انحراف ستون فقرات، تورم استخوانی و آرتروز نیز می توانند به نابسامانی در ساختار استخوان های قسمت کمری منجر شوند و ناهنجاری قوز کمر را ایجاد کنند. همچنین برخی از ناهنجاری های مادرزادی یا ناهنجاری های کسب شده در طول زندگی یا ناهنجاری های ژنتیکی هم می توانند به ناهنجاری قوز کمر منجر شوند.

از طرفی نیز فعالیت های روزمره مانند حمل و نقل سنگین، تنش زیادی را بر روی ستون فقرات ایجاد کنند و این امر باعث می شود که ست.ن فقرات نتواندبه خوبی از عضلات پشتی حمایت کنند که می تواند به تغییرات در ساختار ستون فقرات و ایجاد قوز کمر منجر شود.

هنگامی که افراد پیر می‌شوند، ستون فقرات نیز تحت تأثیر تغییرات سنی قرار می گیرد. کاهش قد استخوانی، ضعیف شدن عضلات و افزایش ‌کشیدگی غضروفی که در نتیجه افزایش سن اتفاق می افتد می توانند باعث ایجاد کیفوز شود.

لازم به ذکر است که ممکن است هر یک از این عوامل ذکر شده به صورت جداگانه یا با ترکیب یکدیگر منجر به ناهنجاری قوز کمر شوند. مهم است که در صورت بروز ناهنجاری کیفوز  و تأثیرات آن بر روی سلامت و کیفیت زندگی، به بهترین متخصص ستون فقرات مراجعه کنید تا علاوه بر تشخیص دقیق، بهترین درمان ها را دریافت کنید.

علائم و نشانه های کیفوز یا قوز کمر

اصلی ترین نشانه کیفوز، خمیدگی بیش از حد در ناحیه پشتی کمر است. بسته به شدت کیفوز، خمیدگی ممکن است به صورت ظاهری و قابل تشخیص از عقبترین نقطه کمر، شکل هایی مانند “C” یا “S” داشته باشد.

در برخی موارد، افراد ممکن است درد هایی در ناحیه کمر یا بخش‌های مرتبط مانند عضلات پشتی، مچ پا و کمر داشته باشند. در صورتی که خمیدگی کیفوز فشار زیادی به روی عصب ها و بافت های اطراف داشته باشد، این درد و تنش افزایش خواهد یافت.

خمیدگی شدید کیفوز ممکن است منجر به محدودیت حرکت در ناحیه کمر و حتی در سایر بخش‌های جسم شود. بیماران ممکن است هنگام خم شدن به جلو (فلکشن) یا انحنا به عقب (اکستنشن) با مشکلاتی مواجه شوند.

در برخی موارد شدید، کیفوز می تواند به عوارض متعددی مانند شکاف لگنی، خمیدگی قفسه سینه و کمربند شکمی همراه باشد. این تغییرات ظاهری می توانند قابل تشخیص باشند و توسط ابزار های مخصوص اندازه گیری شوند.

در برخی موارد، هنگامی که این خمیدگی به طوری باشد که قفسه سینه را نیز تحت تاثیر قرار دهد، می تواند منجر به تنگی نفس، ضعف عضلانی ریه و مشکلات تنفسی دیگری نیز شود. این علائم ممکن است در صورت خمیدگی شدید به طوری که حجم ریه را تحت تاثیر قرار گیرد، رخ دهند.

لازم به ذکر است که علائم و شدت کیفوز ممکن است بستگی به علت اصلی، میزان خمیدگی و وضعیت فرد داشته باشد. در صورت تجربه هرگونه علامت نگران کننده، بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا تشخیص دقیق و درمان مناسب انجام شود.

چگونه می توان کیفوز یا قوز کمر را تشخیص داد؟

کیفوز یا قوز کمر، شرایطی هستند که باعث انحراف کمر می شوند و معمولاً با برآمدگی کمر همراه هستند. برای تشخیص کیفوز یا قوز کمر، می توانید در جلوی آینه ایستاده و به آرامی به سمت چپ و راست خم شوید. در صورتی که قسمتی از کمر شما از حالت طبیعی خارج شده باشد و به سمت جلو یا عقب منحرف شده باشد، ممکن است کیفوز یا قوز کمر داشته باشید.

اگر پس از بررسی مشکوک به داشتن کیفوز هستید، بهتر است برای تشخیص دقیق تر به متخصص مراجعه کنید. در ادامه، روش‌های تشخیص کیفوز توسط متخصص را توضیح می دهیم:

• معاینه جسمانی: در مرحله اول، پزشک ناحیه کمری شما را بررسی می کند و به طور ظاهری میزان خمیدگی را ارزیابی می کند. همچنین، وجود علائم ناشی از خمیدگی مانند درد، محدودیت حرکت و تغییرات دیگر در ظاهر بدن ممکن است بررسی شود.
• تاریخچه پزشکی: پزشک ممکن است سوالاتی درباره تاریخچه پزشکی، علائم، عوامل تشدید کننده و… بپرسد. این اطلاعات به پزشک کمک می‌کند تا تشخیص دقیق تری بدهد.
• تصویربرداری: در صورت لزوم، پزشک از روش های تصویربرداری مانند سی تی اسکن (CT-scan) یا ام آر آی (MRI) استفاده می کند. این تصاویر امکان مشاهده دقیق تر ساختارهای استخوانی و بافت‌های نرم را فراهم می کنند و میزان خمیدگی را اندازه گیری می کنند.

چه روش‌هایی برای درمان قوز کمر وجود دارد؟

درمان ناهنجاری قوز کمر بستگی به نوع و شدت آن، علت اصلی و وضعیت فرد دارد.  برای درمان کیفوز، روش‌های زیر ممکن است مورد استفاده قرار بگیرد:

1. فیزیوتراپی و تمرینات تقویت عضلات پشتی: تمرینات تقویتی و کششی با هدف تقویت عضلات پشتی و اصلاح توان و تعادل عضلاتی می توانند به کاهش قوز کمر و حفظ وضعیت مناسب ناحیه کمری کمک کنند. فیزیوتراپیست می تواند برنامه تمرینی خاصی برای شما تعیین کند.
2. استفاده از کمربند های طبی: کمربند طبی می تواند به تصحیح خمیدگی در ناحیه کمر کمک کند. این کمربندها معمولاً توسط فیزیوتراپ تجویز می شود و بر اساس نیاز فردی هر شخص ساخته می شوند.
3. درمان دارویی: در مواردی که قوز کمر باعث التهاب و درد شدید ‌شود، پزشک ممکن است داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAID) مانند ایبوپروفن یا داروهای مسکن تجویز کند. این داروها به کاهش التهاب و درد مرتبط با قوز کمر کمک می کنند. لازم به ذکر است که در مواردی که درد و التهاب قوز کمر مزمن باشد، ممکن است پزشک مستقیماً به ناحیه متأثر مواد ضدالتهابی را تزریق کند. این تزریقات ممکن است شامل استروئیدها، آناتومیکال و یا پروتونیوس باشد.
4. جراحی: در قوز کمر شدید، در شرایطی که که سایر روش‌ها موثر نبوده اند، ممکن است جراحی لازم باشد. هدف از جراحی اصلاح خمیدگی و استوارسازی ناحیه کمری است و برای نوع شدید کیفوزتوصیه می شود.

سوالات متداول

ناهنجاری قوز کمر چه علایمی دارد؟

علایم ناهنجاری قوز کمر شامل درد در ناحیه کمر، فشار و تعریق در ناحیه کمر، احساس خستگی، سختی در حرکت کمر و تورم در ناحیه کمر می شود.

نوع ناهنجاری قوز کمر در تشخیص چگونه مشخص می شود؟

نوع ناهنجاری قوز کمر با انجام بررسی های پزشکی مانند آزمایش فیزیکی، تشخیص داده می شود. که دو نوع شدید و خفیف دارد.

آیا ناهنجاری قوز کمر قابل درمان است؟

ناهنجاری قوز کمر قابل درمان است. تشخیص زودرس و درمان مناسب می تواند در بهبود ناهنجاری قوز کمر کمک کند.

آیا تمرینات ورزشی و فیزیوتراپی می‌توانند به درمان قوز کمر کمک کنند؟

تمرینات ورزشی  و فیزیوتراپی می توانند به درمان قوز کمر کمک کنند. تمرینات ورزشی و فیزیوتراپی معمولاً برای تقویت عضلات پشتی و شکمی، افزایش انعطاف پذیری و کاهش تنش عضلانی در منطقه کمری انجام می شوند. این تمرینات می توانند به تعادل بخشیدن به عضلات و تسهیل در حرکت و جلوگیری از تنش و درد در منطقه کمری کمک کنند.

آیا ناهنجاری قوز کمر از ژنتیک به وجود می آید؟

ناهنجاری قوز کمر ممکن است به دلیل عوامل ژنتیکی نیز به وجود بیاید. اما این نوع ناهنجاری معمولاً با تمرینات و درمان های مناسب قابل درمان است.