کمردرد یکی از شایع ترین شکایات زنان باردار است که می تواند تاثیر بسزایی بر کیفیت زندگی آنها در دوران بارداری داشته باشد. تحقیقات نشان می دهد حدود 50 تا 80 درصد زنان باردار حداقل یک بار طی بارداری دچار کمردرد می شوند. افزایش وزن، تغییر در مرکز ثقل بدن و شل شدن مفاصل در اثر هورمون های بارداری از جمله دلایل اصلی کمردرد در این دوران است.
کمردرد می تواند باعث اختلال در فعالیت های روزانه، اضطراب و افسردگی شود و حتی خطر زایمان زودرس را افزایش می دهد. بنابراین ضروری است علل، راه های پیشگیری و درمان کمردرد در بارداری به درستی شناخته و بکار گرفته شود. در این مقاله به بررسی جامع کمردرد در دوران بارداری و روش های مدیریت آن خواهیم پرداخت.
کمر درد در بارداری
متاسفانه کمردرد در اوایل بارداری حتی در سه ماهه اول قبل از اینکه برآمدگی شکم شروع به نمایان شدن کند، بسیار شایع است. کمردرد در بارداری اغلب می تواند لذت باردار بودن را از بین ببرد و دوران سختی را برای بانوان باردار ایجاد کند.
کمردرد معمولی در دوران بارداری اغلب در ماه های ۴ به بعد بارداری، زمانی که برآمدگی شکم ظاهر می شود، ایجاد می شود. همانطور که ممکن است انتظار داشته باشید، این درد به عضلات پشت شما فشار وارد می کند. متأسفانه بسیاری از زنان در اوایل بارداری، قبل از ظاهر شدن هر گونه علامت قابل مشاهده ای از برآمدگی، کمردرد را نیز تجربه می کنند.
به طور کلی می توان گفت طبیعی است که در دوران بارداری درجاتی از کمردرد را داشته باشید.
علل کمردرد در بارداری
یکی از عوامل اصلی کمردرد در دوران بارداری، عملکرد هورمون ها است. عملکرد هورمون ها در بارداری به این گونه است که رباط ها و مفاصل لگن را برای زایمان آماده می کنند، اما می توانند روی هر مفصلی در بدن شما نیز اثر بگذارند. کمر درد در اوایل بارداری به دلیل تغییرات هورمونی به ویژه پروژسترون و ریلکسین که وظیفه آنها آماده سازی حفره لگن برای بارداری است، می باشد. این هورمون ها به شل شدن ماهیچه های لگن و شل شدن رباط ها و بافت های نرم کمک می کنند که می تواند منجر به فشار بیش از حد کمر شود.
برای برخی از مادران تازه باردار، کمردرد نشانه اولیه بارداری است. کمردرد در اوایل بارداری می تواند با نگرانی در مورد جنین و بارداری و استرس های مرتبط تشدید شود که می تواند تنش عضلانی را افزایش داده و باعث ناراحتی شود. استرس های دیگری مانند کار یا مسائل دیگر، همراه با ترشح پروژسترون و ریلکسین که به مفاصل و رباط های شما کمک می کند تا برای روند زایمان آماده شوند، می تواند باعث ایجاد کمردرد شود.
به طور کلی از دلایل ایجاد کمردرد در دوران بارداری می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- افزایش وزن
- تغییر وضعیت آناتومیک بدن (Posture changes)
- تغییرات هورمونی
- جدا شدن عضلات استرس
علائم کمر درد در بارداری
علائم کمردرد در دوران بارداری می تواند متفاوت باشد. مهمترین علامت، درد در ناحیه کمر است که معمولاً در قسمت پایین کمر حس می شود. این درد می تواند در یک طرف کمر باشد یا هر دو طرف کمر را درگیر کند. شدت درد نیز متغیر است، از درد خفیف و گاهگاه تا درد شدید و مداوم.
درد ممکن است همراه با خشکی، سفتی و اسپاسم عضلات کمر باشد. برخی از زنان باردار دردی تیرکشنده از کمر به پایین ران را تجربه می کنند. کمردرد می تواند با فعالیت بدنی بیشتر شود. در موارد شدیدتر، درد باعث محدودیت حرکت و اختلال در انجام فعالیت های روزمره مثل راه رفتن، ایستادن و نشستن می شود. علاوه بر درد، علائم دیگری مثل خستگی، بی حوصلگی و اضطراب نیز ممکن است همراه باشد.
چه زمان برای کمردرد در بارداری باید به پزشک مراجعه کرد؟
کمردرد بارداری ممکن است ناشی از تغییرات فیزیکی و هورمونی در بدن زنان باردار باشد و بیانگر امری جدی نیست اما برخی موارد کمردرد می تواند نشانه اختلالات جدی در بارداری باشد، پس در برخی موارد باید به بهترین متخصص مراجعه کنید.
اگر کمردرد شدید همراه با سایر علائم مانند تب، تهوع، استفراغ، دردهای شدید در شکم، خون ریزی و ترشح آب شفاف شدید دارید، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید. همچنین، اگر کمردرد شما شدید است و احساس درد قلبی، سرفه خون، ادرار غیر طبیعی، اسهال شدید و یا بی اشتهایی داشته اید، باید بدون تاخیر به پزشک متخصص زنان مراجعه کنید.
در مورد کمردرد هایی که خفیف و معتدل هستند، می توان به مصرف مواد مسکن با نظر پزشک و انجام تمرینات فیزیکی مشخص و مناسب تحت نظر بهترین فیزیوتراپ برای بارداری پرداخت. اما بهتر است قبل از مصرف دارو و یا انجام تمرینات فیزیکی با پزشک خود مشورت کنید.
چگونه به پیشگیری یا کاهش کمردرد کمک کنیم
نیم تا دو سوم تمام زنان در مرحله ای از بارداری خود از کمردرد رنج می برند. کمر درد در مراحل اولیه بارداری نسبت به سایر دوران شایع تر است. در ادامه به بررسی راه های کاهش کمردرد می پردازیم:
- حفظ وضعیت بدنی خوب و همچنین استفاده از گرما در ناحیه دردناک می تواند به کاهش درد کمک کند.
- وضعیت ایستادن و راه رفتن:شکی نیست که خمیدگی به ستون فقرات شما فشار وارد می کند. سعی کنید هنگام راه رفتن یا ایستادن کم و سر خود را صاف نگه دارید و زانوهایتان را قفل نکنید.
- حالت خوابیدن: سعی کنید به پهلو روی یک تشک سفت بخوابید. اگر تشک سفت ندارید، یک تخته زیر آن قرار دهید تا پشتیبانی بیشتری داشته باشد. یک بالش بین زانوها یا زیر دست خود قرار دهید تا هر گونه فشار از روی کمر شما برداشته شود.
- وضعیت نشستن:سعی کنید با پشت و شانه ها صاف بنشینید. هنگام نشستن، یک بالش کوچک پشت خود قرار دهید تا سبب شود صاف بنشینید. پاهای خود را صاف روی زمین نگه دارید و سعی کنید که باسن و زانوها در زاویه ۹۰ درجه قرار دارند.
- کفش:کفش های صاف و راحت با قوس خوب بپوشید.
- کیسه های حرارتی: قرار دادن وسایل گرم مانند حوله گرم، بطری آب گرم و… روی نواحی دردناک می تواند به کاهش هر گونه کمردرد در بارداری کمک کند. از گرم کردن بیش از حد کیسه حرارتی خودداری کنید و آن را بیش از ده دقیقه روی ناحیه آسیب دیده پشت قرار ندهید. کیسه های حرارتی بدن را تشویق می کند تا اندورفین، مسکن طبیعی بدن را آزاد کند.
- تمرینات تمدد اعصاب:تمریناتی مانند تنفس عمیق، تمرکز و سایر تکنیک های آرام سازی می توانند به تسکین کمردرد ناشی از تنش عضلانی مرتبط با استرس در کمر کمک کنند.
- ورزش: فعالیت بدنی مانند پیاده روی، شنا، یوگای بارداری و کلاس های کششی همگی راه هایی برای کاهش کمردرد در بارداری هستند. ورزش از سفتی عضلات که یکی از دلایل کمردرد است جلوگیری می کند.
روش های درمانی کمر درد
درمان کمردرد در بارداری شامل روش های دارویی و غیردارویی است. از جمله درمان های دارویی می توان به مسکن ها اشاره کرد. مسکن هایی مانند استامینوفن، تایلنول و دیکلوفناک معمولاً برای تسکین درد تجویز می شوند. البته مصرف ااین داروها باید تحت نظر پزشک و با کمترین دوز موثر باشد.
روش های غیردارویی شامل فیزیوتراپی، ماساژ، طب سوزنی، یوگا، تمرینات کششی و تقویت عضلات کمر است. فیزیوتراپی با استفاده از حرارت، کشش، فشار و تحریک الکتریکی عضلات درد را کاهش می دهد. طب سوزنی و ماساژدرمانی نیز برای آرامش عضلات موثرند. برای درمان کمر درد انجام مرتب تمرینات ورزشی مخصوص بارداری نیز توصیه می شود.
4 تمرین ورزشی موثر برای درمان کمر درد
تمرینات ورزشی مناسبی برای درمان و کاهش کمردرد در بارداری وجود دارد که به بهبود عملکرد عضلات کمر و افزایش انعطاف پذیری کمک می کنند.
- تمرینات کششی: انجام حرکات کششی آرام برای عضلات کمر و همسترینگ باعث افزایش گردش خون و کاهش درد می شود.
- تمرینات یوگا: حرکات یوگا مثل گربه و کشش کبری و… باعث افزایش انعطاف پذیری و تقویت عضلات شکم و کمر می شود.
- تمرینات هوازی: پیاده روی، شنا و دوچرخه سواری با شدت ملایم، گردش خون را بهبود می بخشد.
- تمرینات تقویتی: حرکاتی مثل پل زدن، اکستنشن کمر و شنا کردن باعث تقویت عضلات شکم و کمر می شود که برای درمان کمردرد مفید است.
درمان کمر درد توسط بهترین دکتر
خوشبختانه امروزه راهکارهای موثری برای درمان کمردرد دوران بارداری وجود دارد. دکتر عبدالله هادی، متخصص ارتوپدی و ستون فقرات، با تجربه بالای سال ها در درمان انواع کمردردها و آشنایی کامل با شرایط خانم های باردار، می تواند بهترین راهکار درمانی را برای شما تجویز کند. ایشان با ترکیبی از روش های دارویی و غیردارویی از جمله فیزیوتراپی، طب سوزنی و مکمل های درمانی، کمردرد شما را به موثرترین و ایمن ترین شکل ممکن درمان خواهد کرد.
برای ویزیت با دکتر عبدالله هادی و درمان کمردردتان، هرچه سریعتر وقت ملاقات بگیرید.
کلام آخر
کمردرد در بارداری یکی از عوارض شایع است که ممکن است در هر مرحله ای از بارداری رخ دهد. در واقع، تغییرات بارداری در بدن ممکن است باعث بروز کمردرد شوند. علائم کمر درد به ویژه در ماه های پایانی بارداری که وزن جنین به طور قابل توجهی افزایش می یابد و مادر نیز وزن بیشتری به دوش می کشد، بیشتر احساس می شود.
در کمترین احتمال، کمردرد در بارداری ممکن است نشانه بیماریه ای دیگری نیز باشد. در برخی موارد، کمردرد همراه با علائمی نظیر تب، استفراغ، درد شکمی و.. است که می تواند نشانه ای از بیماریهایی مانند عفونت ادراری، عفونت رحم، یا زایمان زودرس باشد که در این صورت باید به پزشک مراجعه کنید.
سوالات متداول
آیا کمردرد در بارداری طبیعی است؟
بله، کمردرد یکی از شکایات رایج در بین زنان باردار است و حدود 50-80 درصد زنان باردار در طول دوران بارداری دچار کمردرد می شوند. دلایل آن تغییرات هورمونی، افزایش وزن و تغییر مرکز ثقل بدن است.
چطور می توان از بروز کمردرد در بارداری جلوگیری کرد؟
داشتن سبک زندگی صحیح و سالم، پرهیز از بلند کردن اجسام سنگین، انجام مرتب ورزش های هوازی و تقویت عضلات، استفاده از کمربند بارداری و کفش های مناسب از راه های پیشگیری است.
آیا مصرف مسکن برای درمان کمردرد در بارداری ایمن است؟
بله، مصرف مسکن ها مثل استامینوفن و تایلنول با تجویز پزشک و در دوز پایین برای مدت کوتاه می تواند بی خطر باشد.
چه تمرینات ورزشی برای درمان کمردرد در بارداری مفید است؟
تمرینات کششی، یوگا، شنا، پیاده روی و تمرینات تقویت عضلات شکم و کمر برای درمان کمردرد موثر است.