آرتروز و دردهای اسکلتی عضلانی از جمله معضلات شایع در میان سالمندان ایرانی است. طبق آمارهای اخیر، شیوع این مشکلات در سالمندان کشورمان رو به افزایش بوده و هشداری برای سلامت عمومی جامعه محسوب می شود.
عوامل متعددی در افزایش روند آرتروز و دردهای اسکلتی عضلانی در سالمندان نقش دارند. کم تحرکی و فعالیت بدنی ناکافی، اضافه وزن و چاقی، تغذیه نامناسب و عوامل ژنتیکی از جمله این عوامل هستند.
پیشگیری و کنترل این مشکلات نیازمند آگاهی بخشی در سطح جامعه و داشتن سبک زندگی سالم توسط سالمندان است. در این مقاله به بررسی علل افزایش آرتروز و دردهای اسکلتی عضلانی و همچنین راهکارهای مقابله با آن در سالمندان ایرانی خواهیم پرداخت.
آرتروز و کمر درد و لگن درد در سالمندان
آرتروز یا فرسودگی مفاصل یکی از شایع ترین بیماری های مفصلی در افراد مسن است. در این بیماری، غضروف های مفاصل کم کم از بین می روند و باعث التهاب و درد مفاصل می شوند. شیوع آرتروز با افزایش سن بیشتر می شود. علاوه بر سن، ژنتیک، چاقی، تحرک کم، آسیب های قبلی، و شغل های پرفشار روی مفاصل نیز در بروز آرتروز موثرند.
کمردرد و لگن درد نیز از مشکلات رایج مفصلی و اسکلتی در سالمندان است که معمولاً ناشی از فرسودگی ها و آرتروز مفاصل، کاهش استحکام استخوان ها، ضعف عضلات و بافت های نگهدارنده، و وزن بیش از حد است. عواملی مانند کم تحرکی و فشارها و صدمات مکرر بر ناحیه ی کمر و لگن نیز در بروز این دردها موثر هستند.
پیشگیری از آرتروز و درد مفاصل در سالمندان با تغذیه مناسب، فعالیت بدنی کافی، کنترل وزن، و پرهیز از آسیب دیدگی مفاصل امکان پذیر است. درمان های دارویی، ورزش درمانی، فیزیوتراپی و در موارد پیشرفته جراحی نیز می توانند علائم این عارضه ها را بهبود ببخشند.
علت ابتلا سالمندان به آرتروز، کمر درد و لگن درد
یکی از دلایل شایه ابتلا به ارتروز، کمر درد و لگن درد افزایش سن و کم تحرکی است. به طور کلی سالمندان به دلیل افزایش سنشان، تحرک کمتری دارند که موجب ایجاد ای عارضه می شود.
به طور کلی علل ایجاد هریک از این مشکلات شامل موارد زیر می شود:
- آرتروز: با افزایش سن، غضروف های مفاصل از بین می روند و مایع مفصلی کاهش پیدا می کند. این موارد باعث التهاب، درد و سفتی مفاصل می شود. آرتروز شایع ترین نوع آرتریت (التهاب مفصل) در سالمندان است.
- کمردرد: با افزایش سن، دیسک های بین مهره ای، رباط ها و عضلات کمر دچار فرسودگی و آسیب می شوند. همچنین کاهش تراکم استخوان و پوکی استخوان منجر به کمردرد می گردد.
- لگن درد: علل شایع این عارضه در سالمندان عموما آرتروز مفصل ران، آرتریت و التهاب در ناحیه ساکروایلیاک (اتصال کمر به لگن)، کمردرد مزمن، و ضعف عضلات است.
عوامل دیگری چون اضافه وزن، عدم تحرک کافی، آسیب دیدگی و ضربه به مفاصل، استرس و اضطراب، عوامل ژنتیکی خطر ابتلا به این مشکلات را در سالمندان افزایش می دهد.
چرا در ایران و افراد مسن دچار آرتروز و کمر درد و لگن درد می شوند؟
یکی از دلایل اصلی افزایش این مشکلات در سالمندان، کاهش فعالیت بدنی و تحرک کافی است. با افزایش سن، میزان فعالیت فیزیکی افراد کم می شود، در حالی که فعالیت منظم ورزشی برای حفظ سلامت مفاصل و پیشگیری از آرتروز ضروری است. عادات غذایی نامناسب نیز در افزایش اضافه وزن و فشار بر مفاصل موثر است.
از سویی دیگر، روند افزایش طول عمر و پیر شدن جمعیت در ایران طی دهه های اخیر باعث شده تعداد سالمندان مبتلا به بیماری های مفصلی افزایش یابد. عوامل ژنتیکی نیز در بروز آرتروز و دردهای اسکلتی عضلانی در برخی افراد موثرند. علاوه بر این ها، پیرشدن جمعیت و افزایش طول عمر در ایران موجب شده تا آمار ابتلا به بیماری های مفصلی در سال های اخیر افزایش یابد.
همچنین کمبود آگاهی در مورد لزوم پیشگیری، تشخیص زودهنگام و درمان صحیح این مشکلات در میان عموم مردم و حتی کادر درمان نیز یکی از دلایل رواج آن در کشور محسوب می شود.
با برنامه ریزی برای ارتقای سطح آگاهی عمومی، تشویق سبک زندگی فعال و سالم در سالمندان، و بهبود کیفیت خدمات درمانی می توان روند ابتلا به این بیماری ها را کاهش داد.
راهکارهای پیشگیری و کنترل آرتروز و دردهای اسکلتی عضلانی در سالمندان
انجام مرتب ورزش و فعالیت بدنی مناسب با سن و وضعیت جسمانی فرد برای پیشگیری و کنترل آرتروز و دردهای اسکلتی عضلانی در سالمندان از اهمیت بالایی برخوردار است. پیاده روی، شنا، دوچرخه سواری و حرکات کششی و قدرتی، به حفظ انعطاف پذیری مفاصل و تقویت عضلات کمک می کند. همچنین کنترل وزن برای کاهش فشار بر مفاصل ضروری است.
یکی دیگر از راه های بسیار موثر برای جلوگیری از ایجاد این عارضه ها در سالمندان، تغذیه سالم است. رژیم غذایی متعادل حاوی کلسیم، ویتامین D و مواد معدنی برای سلامت استخوان ها و مفاصل بسیار مفید است.
همچنین استراحت کافی مفاصل آسیب دیده و اجتناب از انجام فعالیت های پر تنش نیز برای جلوگیری درد کمر و لگن در سالمندان توصیه می شود. در کنار این کار ها، درمان های دارویی، فیزیوتراپی، گرمادرمانی و مصرف مکمل نیز بسته به وضعیت فرد می تواند مفید باشد.
درمان آرتروز و کمر درد و لگن درد در افراد مسن
درمان آرتروز، کمردرد و لگن درد در سالمندان با روش های مختلفی قابل درمان است که بسته به شدت علائم و وضعیت بیمار، توسط متخصص ارتوپدی یا جراح ستون فقرات تجویز می شود.
در موارد خفیف، استفاده از داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی و مسکن ها می تواند به کاهش درد و التهاب کمک کند. همچنین استراحت مفاصل آسیب دیده، استفاده از بانداژ یا عصا، و اجتناب از فعالیت های پرفشار توصیه می شود.
انجام مرتب ورزش های ملایم و کششی تحت نظر فیزیوتراپ برای حفظ انعطاف مفاصل و تقویت عضلات اطراف ضروری است. روش هایی مانند گرمادرمانی و تحریک الکتریکی نیز برای کاهش درد موثرند.
در مواردی که درد و عارضه شدید تر است، تزریق داخل مفصلی کورتیکواستروئیدها و داروهای ضدالتهاب یا جراحی برای ترمیم و جایگزینی مفصل آسیب دیده توصیه می شود.
در کنار درمان های پزشکی، رژیم غذایی مناسب، کنترل وزن، اجتناب از مصرف سیگار و الکل، و استراحت کافی نیز برای بهبودی سریعتر توصیه می شود.
جمع بندی
به طور کلی میتوان گفت آرتروز، کمردرد و لگن درد از شایع ترین مشکلات اسکلتی عضلانی در میان سالمندان ایرانی محسوب می شود که شیوع آن طی سالیان اخیر رو به افزایش بوده است.
عوامل متعددی از جمله کاهش تحرک و فعالیت بدنی، افزایش اضافه وزن، تغذیه نامناسب، عوامل ژنتیکی و افزایش سن، در ابتلای سالمندان به این بیماری ها نقش دارند.
پیشگیری و کنترل این مشکلات نیازمند داشتن سبک زندگی سالم و فعال توسط سالمندان، مراقبت های منظم پزشکی، انجام مرتب ورزش و تغذیه مناسب است.
سوالات متداول
علت اصلی افزایش آرتروز و دردهای اسکلتی عضلانی در سالمندان چیست؟
کاهش تحرک و فعالیت بدنی با افزایش سن یکی از علل اصلی ایجاد این عارضه ها در افراد مسن است. انجام ندادن ورزش و فعالیت های هوازی منظم باعث ضعف عضلات، کاهش انعطاف پذیری مفاصل و در نهایت آرتروز و دردهای اسکلتی عضلانی می شود.
پیشگیری از آرتروز و کمردرد در سالمندان چگونه امکان پذیر است؟
انجام مرتب ورزش های هوازی و کششی، حفظ وزن مطلوب، رژیم غذایی مناسب، اجتناب از آسیب دیدگی های مکرر مفصلی، استراحت کافی و کنترل استرس می تواند از بروز آرتروز و کمردرد پیشگیری کند.
آیا آرتروز قابل درمان است؟
آرتروز غیرقابل درمان است اما علائم آن قابل کنترل و درمان است. دارودرمانی، فیزیوتراپی، گرمادرمانی و در موارد شدید جراحی، برای کاهش درد و بهبود عملکرد مفصل موثر است.
آیا لگن درد در سالمندان همیشه نیاز به جراحی یا دارو درمانی دارد؟
خیر، اغلب موارد لگن درد در سالمندان با استراحت، گرمادرمانی، توانبخشی و ورزش های ملایم قابل کنترل است. تنها در موارد شدیدتر، مصرف داروهای ضدالتهاب و مسکن و یا جراحی تجویز می شود.