استخوان از دو جزء ساختاری پروتئینی( کلاژن و…) و مواد معدنی(کلسیم و…) تشکیل شده است. این ساختار دائماً در حال پویائی و حذف وجذب می باشد. هر گونه تغییر در کمیت و کیفیت این دو جزء آلی و معدنی سبب بیماری در این ساختار می شود به نحوی که در سنین کودکی راشیتیسم( نرمی استخوان) و در سنین بزرگسالی استئومالاسمی( کاهش همزمان کلاژن و مواد معدنی) و یا استئوپروز ( کاهش غالب مواد معدنی) نامیده می شود. بر خلاف استئومالاسمی¸ استئوپروز شایعتر است و معمولاً بدون درد می باشد به همین خاطر به آن بیماری خاموش هم می گویند. شایان ذکر است در ⅔ موارد شکستگی های مهره ای ناشی از پوکی استخوان علامت خاصی وجود ندارد. استئوپروز شایعترین بیماری متابولیک استخوانی می باشد. در این بیماری استحکام استخوان واضحاً کم شده و خطر شکستگی بالا می رود.
طبق تعریف استحکام استخوانی به دو عامل تراکم استخوانی (Bone density) و کیفیت استخوان(Bone quality) وابستگی دارد.
در بررسی وضعیت استخوانی معمولاً ارزیابی ها از موادمعدنی به عمل می اید و این بررسی یک ارزیابی نسبی و ناقص از وضعیت استحکام استخوانی می باشد. در تراکم سنجی مقدار وزن مواد معدنی در واحد سطح(g/cm2) ارائه می شود. با کاهش میزان استحکام استخوانی¸ احتمال شکستگی در استخوان های بدن مخصوصاً نوع باربر آن مثل مفصل لگن و ستون فقرات بالا می رود.
با رخداد هر شکستگی ناشی از استئوپروز، احتمال ناتوانی فرد(Morbidity) به خاطرقوز ستون فقرات و زمین گیری زمینه ای آن بالا می رود. و گاهاً مرگ و میر بیماران(mortality) به طور چشمگیری افزایش می یابد و این ترجمان جمله کلیشه ای است که( حرکت پایه سلامت است) و یا (زندگی= حرکت= زندگی)و …
پوکی استخوان در سنین بالای 65 سال و یائسگی در زنان شدت بیشتری به خود می گیرد. و پوکی استخوان از نوع سالمندان نامیده می شود. در مردان نیز این رخداد از سن 70 سالگی به بعد رخ می دهد مگر آنکه بیماری های زمینه ای خاصی مطرح باشد که معمولاً پوکی در سنین کمتر نیز مطرح می شود.
پوکی استخوان را به راحتی می توان قبل از رخداد هر شکستگی تشخیص داد و اهمیت این تشخیص در این جاست که درمان و برگشت به حالت طبیعی میسر است و احتمال شکستگی می تواند به کمتر از 50% رسد .
از آنجائی که همواره پیشگیری بر درمان مقدم است رعایت اصول زیر سبب پیشگیری از پوکی استخوان می شود.
- مصرف مناسب کلسیم
- تحرک بدنی مناسب
- مصرف ویتامین D مناسب
- یشگیری از افتادن
- رژیم مناسب غذایی
- عدم مصرف دخانیات