دلایل کیفوز در کودکان؛ از پیشگیری تا درمان

کیفوز یا قوز در ناحیه ستون فقرات که بیشتر در ناحیه کمر و گردن مشاهده می‌­شود، می‌تواند در سنین مختلف بنا به دلایل گوناگون به وجود آید. در این مطلب قصد داریم کیفوز در کودکان را مورد بررسی قرار دهیم.

به طور کلی کیفوز در سه نوع کیفوز مادرزادی، کیفوز خلفی و کیفوز شوئرمن مشاهده می‌شود.

کیفوز خلفی رایج‌ترین نوع کیفوز بوده که به دلیل خمیده راه رفتن ایجاد می‌شود و در نوجوانی این عارضه پررنگ‌تر خواهد شد. از طریق ورزش می‌توان از کیفوز خلفی جلوگیری کرد و یا آن را درمان نمود. به طور کلی به انحراف بیش از ۵۰ درجه ستون فقرات کیفوز خلفی می‌گویند که در نوجوانان بیشتر از کودکان مشاهده می‌­شود.

کیفوز شوئرمن نیز بیشتر در نوجوانان دیده شده که به دلایل مختلف پشت نوجوان به صورت کوهان برآمده می‌شود؛ درمان این نوع کیفوز سخت‌تر از نوع خلفی است.

کیفوز مادرزادی مربوط به کودکان بوده و ناهنجاری‌هایی را در ستون فقرات کودک ایجاد می‌نماید؛ این نوع کیفوز از بدو تولد همراه فرد بوده و به دلایل ناشناخته در فرد ایجاد می‌­شود.

دلایل کیفوز مادرزادی چیست؟

همانطور که گفته شد؛ کیفوز در کودکان می‌تواند از نوع کیفوز مادرزادی باشد.

وقتی جنین در هفته‌های ششم تا هشتم به سر می‌برد؛ ستون مهره‌های او تشکیل می‌گردد. حال اگر به دلایل ژنتیکی اشکالاتی در تشکیل و جدا شدن مهره‌ها از یکدیگر رخ دهد؛ نوزاد در هنگام به دنیا آمدن دچار کیفوز خواهد بود. علت کیفوز مادرزادی ناشناخته بوده و گاهی این بیماری با اسکولیوز همراه خواهد بود.

اگر در دوران جنینی هنگام تشکیل شدن یک یا چند مهره از ستون فقرات اشکال پیش آید، نوزاد دچار کیفوز مادرزادی نوع ۱ خواهد بود. وجود توده یا غده در پشت نوزاد از علائم کیفوز مادرزادی نوع ۱ است.

در دوران جنینی مهره‌ها برای ساختن دیسک و جسم خود از یکدیگر جدا می‌­شوند؛ حال اگر در این مرحله یک یا چند مهره به یکدیگر جوش بخورند و اشکال در تفکیک صورت گیرد؛ فرد دچار کیفوز مادرزادی نوع ۲ خواهد شد. تشخیص این نوع کیفوز سخت‌تر بوده و بعد از راه افتادن نوزاد مشخص می‌شود.

چه علائمی نشان دهنده کیفوز در کودکان است؟

گاهی ممکن است قوز پشت کمر کودکان بدون هیچ علامت خاصی ایجاد شود. با این حال پیشرفت بیماری در انحنای کمر و علائم کیفوز تفاوت ایجاد می‌کند.

برخی از این نشانه‌ها شامل موارد زیر است:

• ایجاد قوز روی کمر
• درد در ناحیه کمر
• خستگی بدن
• سفت شدن ستون فقرات
• منقبض شدن عضلات
• افتادگی شانه‌ها به سمت پایین

سایر عوامل ایجاد کننده کیفوز در کودکان

دلایل مختلف دیگر از جمله بیماری‌های عصبی، بیماری‌های عضلانی، مشکلات متابولیکی که موجب ضعف عضلانی می‌شود، بیماری‌های ژنتیکی چون استئوژنزیس ایمپرفکتا و بیماری‌های مادرزادی چون اسپینا بیفیدا می‌تواند موجب کیفوز در کودکان شود.

تشخیص کیفوز در کودکان چگونه انجام می‌شود؟

متخصص ارتوپدی یا جراح ستون فقرات با معاینه فیزیکی قابل تشخیص است. پزشک پس از معاینه و بررسی سابقه پزشکی کودکان، ممکن است انجام آزمایش و تصویربرداری را تجویز کند.

عکسبرداری با اشعه ایکس، سی تی اسکن و ام آر آی از روش‌هایی است که تصاویر مشخصی را از ستون فقرات ارائه می‌دهند، در نتیجه تصمیم گیری برای متخصص ارتوپد راحت‌تر خواهد بود.

عکسبرداری با اشعه ایکس: برای مشخص شدن تصویر بافت‌های داخلی و استخوان‌ها، از روش تصویربرداری با اشعه ایکس استفاده می‌شود که احتمال وجود کیفوز در کودکان را نشان می‌دهد.

اسکن استخوان‌ها: در صورتی که پزشک نسبت به وجود عفونت یا شکستگی استخوان در ستون فقرات یا کمر کودکان مشکوک باشد، اسکن استخوان تجویز می‌شود.

سی تی اسکن: به کمک اشعه ایکس و کامپیوتر، تصویر دقیقی از بدن ارائه می‌شود.

ام آر آی: به کمک رادیوفرکانس، کامپیوتر و مگنت‌های بزرگ، تصاویر دقیقی از ارگان‌ها و ساختارهای داخلی بدن قابل تشخیص است.

آزمایش خون: ممکن است پزشک تشخیص دهد که با انجام آزمایش خون، اختلالات و مشکلات احتمالی کودکان قابل بررسی است.

تشخیص به موقع کیفوز در کودکان می‌تواند تاثیر مهمی در درمان کیفوز کودکان داشته باشد. از این رو در شرایطی که با علائم قوز کمر در کودکان مواجه شدید، بهتر است به یک متخصص ارتوپد و جراح ستون فقرات مراجعه کنید.

روش‌های درمان کیفوز در کودکان

با توجه به دلیل ایجاد کیفوز، پیشرفت بیماری و تشخیص پزشک روش درمانی نیز مشخص می‌شود.

به عنوان مثال اگر بیماری استخوان شکننده از دلایل کیفوز در کودکان باشد، پزشک با تجویز داروهای ضد پوکی استخوان و مکمل‌هایی چون ویتامین دی به درمان کیفوز کمک می‌نماید.

پوشیدن بریس، انجام فیزیوتراپی و حرکات اصلاحی به درمان کیفوز می‌تواند کمک نماید. این مورد به خصوص برای کودکان نتیجه بهتری دارد، زیرا استخوان‌های آن‌ها در حال رشد است.

تمرینات ورزشی و فعالیت‌های بدنی نیز باعث اصلاح وضعیت کودکان می‌شود. متخصص ارتوپدی به شما می‌گوید که بهترین حرکات ورزشی و اصلاحی برای تغییر وضعیت کودکان شما چه خواهد بود.

در موارد شدید که انحراف ستون فقرات بیش از ۷۵ درجه می‌باشد، ممکن است با ملاحظاتی جراحی تجویز شود ولی تا جایی که ممکن است پزشک از روش‌های غیرجراحی برای درمان کیفوز کمک می‌گیرد.

پیشگیری از بروز کیفوز در کودکان

به طور قطعی نمی‌توان گفت که گوژپشتی در کودکان چه علتی دارد، به همین دلیل پیشگیری از آن نیز سخت به نظر می‌آید. در بسیاری از موارد ممکن است علت اصلی کیفوز، ژنتیکی باشد. از این رو تنظیم رژیم غذایی از پیش از تولد تا بارداری و در زمان رشد کودک اهمیت زیادی دارد و لازم است به آن توجه شود.

اگر سابقه کیفوز و قوز در کمر در خانواده شما وجود دارد، بهتر است قبل از بارداری با یک متخصص ژنتیک مشورت کنید تا از عدم وجود مشکل برای بارداری اطمینان حاصل نمایید.